Slechts minderheid verzet zich tegen autoriteit

Mensen gehoorzamen snel aan een autoriteit, zelfs indien ze daarbij acties moeten ondernemen die schadelijk zijn voor anderen. Dat is de conclusie van een onderzoek van wetenschappers aan de Vrije Universiteit Amsterdam naar het fenomeen van klokkenluiders. De onderzoekers stelden vast dat 75 procent van de proefpersonen bereid bleek te zijn om - onder het mom van het belang van de wetenschap - in opdracht van een wetenschappelijke autoriteit een positieve beoordeling en aanbeveling op te stellen over een onderzoek met een zwaar immoreel uitgangspunt.

Al bijna vijftig jaar geleden voerde Stanley Milgram zijn bekende gehoorzaamheidsonderzoek uit aan Yale University, waarbij mensen anderen pijnlijke schokken moesten bezorgen en waarbij bleek dat ruim 60 procent van de proefpersonen overging tot het toedienen van een maximale dosis. De conclusies van die studie blijken volgens het Nederlandse onderzoek ook vandaag nog te blijven gelden. De onderzoekers stelden vast dat minder dan een kwart van de respondenten niet wenste mee te werken aan de promotie van het immoreel project.

Maar ook bij de proefpersonen die het project afwezen, bleek minder dan 10 procent bereid om klokkenluider te worden en een klacht neer te leggen tegen het onderzoek. Nochtans had bijna 65 procent van de totale groep vooraf gezegd zichzelf als een klokkenluider te zien wanneer ze geconfronteerd werden met immorele activiteiten. Bovendien ging men ervan uit dat slechts een kleine minderheid zou instemmen met het immorele project. "Gehoorzaamheid aan onethische verzoeken wordt te laag ingeschat en de kans op klokkenluiden overschat," stippen de onderzoekers aan.