Waarom mislukken buitenlandse voetballers?

Wanneer een buitenlandse voetbalspeler niet optimaal presteert, heeft dat dikwijls te maken met het feit dat de voetbalclub niet voldoende inspanningen doen om hem zich te laten aanpassen aan de plaatselijke cultuur. Dat stelt een onderzoeker van de Manchester Business School (MBS). Daarbij wordt opgemerkt dat de clubs op die manier vaak grote financiële verliezen leiden, want hun return-on-investment is steevast gekoppeld aan de prestaties van de betrokken speler.

"Buitenlandse spelers zijn vaak één van de belangrijkste activa van voetbalclubs," stipt MBS-onderzoeker Susan Cartwright, professor organisatiepsychologie, aan. "Er worden miljoenen geïnvesteerd in dergelijke voetballers, maar daarbij wordt vaak alleen gekeken naar fysische eigenschappen, zonder rekening te houden met culturele en sociologische aspecten. Dat kan het voor spelers moeilijk maken om zich te integreren in een nieuw land, waardoor buitenlandse sterren uiteindelijk als een financieel verlies moeten afgeschreven worden."

Cartwright stelt dat de kennis over factoren die voetballers beletten om hun maximaal potentieel te benutten, van onschatbare waarde kan zijn. "In deze miljoenen-industrie is return-on-investment immers rechtstreeks verbonden met de prestaties van de spelers," merkt ze op. "Een groot gedeelte van die nieuwkomers presteren ondermaats, beëindigen vroegtijdig hun contract en vertrekken naar andere landen of keren terug naar hun geboorteland."

Susan Cartwright en haar collega Isobel Donaldson bestudeerde voor haar studies een aantal Britse professionele voetbalclubs. Daarbij wordt opgemerkt dat de Engelse competities in Europa proportioneel de meeste buitenlandse spelers tellen, een trend die een tiental jaar geleden ingezet werd door het Bosman-arrest, waardoor de beperkingen op het aantal buitenlandse spelers werd geschrapt.

Opgemerkt wordt dat het voor clubs misschien gunstig kan lijken dat ze een ervaren buitenlandse speler, misschien zelfs een internationaal, goedkoper kunnen aantrekken dan een speler uit eigen land. Maar vorig jaar werd Arsenal onder bergen kritiek bedolven omdat tegen Crystal Palace een team van elf buitenlanders werd opgesteld. Die buitenlandse invasie zou volgens velen eigen talent de weg naar de top beletten.

"Bovendien staat er voor elke Eric Cantona, die zich bijzonder succesvol toonde bij Manchester United, een David Bellion, die het bijzonder matig deed bij Sunderland, West Ham en Manchester United en nu alweer teruggekeerd is naar Frankrijk," stipt de Britse omroep BBC aan. "Maar Cartwright stelt dat er een type kan bepaald worden dat aanleg heeft om in het buitenland te werken en dat vervolgens kan geassisteerd worden om zich ook aan te passen."

Professor Cartwright stelt dat ze eerder al gewerkt heeft men ingenieurs, verkopers en managers die naar het buitenland trokken, allemaal van grote bedrijven die geregeld mensen naar andere landen sturen. "Net zoals in het voetbal, gaat het telkens om mensen die naar het buitenland gestuurd worden omdat ze technisch bijzonder goed zijn," merkt ze op. "Maar zoals bij bloemen, zijn er bepaalde types die in een ander klimaat niet bloeien."

Cartwright stelde vast dat bij mensen die in het buitenland gaan werken, een opmerkelijk hoge falingsgraad kan vastgesteld worden. "Personeelswisselingen gebeuren dan ook sneller dan verwacht wordt," zegt ze. "Het is in het belang van bedrijven en voetbalploegen om vooraf te kunnen incalculeren hoe de spelers zich aan hun nieuwe omgeving zullen aanpassen. Mensen die cultuur-intelligent zijn - die zich bewust zijn van hun eigen cultuur en beseffen dat die kan verschillen van anderen - zullen het in buitenland goed doen."

Er zijn volgens Cartwright twee soorten spelers die naar Engeland komen. In de eerste plaats zijn er de voetballers die altijd al in die competitie hebben willen spelen, maar daarnaast zijn er ook velen die zich door hun manager hebben laten overhalen omwille van de uitstekende financiële voorwaarden. "Uiteraard zullen de eersten zich veel gemakkelijker aanpassen aan de Britse samenleving," voert ze aan. "Maar vele clubs die in het buitenland talent zoeken, blijken daar weinig rekening mee te houden."

Dat laatste vindt Cartwright bijzonder vreemd, want een speler die zich niet kan aanpassen, kan voor de club in kwestie bijzonder duur uitvallen. Ze stelt verder dat een echtgenote of vriendin uiteraard kan helpen om een speler zich gemakkelijker te laten aanpassen, vooral wanneer die partner er zelf op uit is om in Engeland aan de slag te gaan. "Maar de clubs zouden ook behulpzaam kunnen zijn door een dossier met allerlei informatie samen te stellen voor de speler," merkt ze op. "Daarin zou men bijvoorbeeld kunnen duidelijk maken wanneer de banken open zijn en wat soorten winkels er zijn."

Bij voetbalclub Bolton, waar minstens zestien nationaliteiten in de kern vertegenwoordigd zijn, werden twee begeleiders aangesteld om de buitenlanders zich gemakkelijker te laten aanpassen aan de Britse manier van leven. "Zij bieden een brede waaier van hulp aan, zoals bij de keuze van voeding, maar ook om bezoek van familie te regelen," aldus Cartwright. "De club probeert ook te zoeken naar ervaren spelers die al buitenlandse ervaringen hebben opgedaan en een nieuwe uitdaging willen aangaan. Die spelers staan positief tegenover een komst naar Engeland."

Er wordt ook verwezen naar Xavier Rivoire, een Franse journalist met basis in Groot-Brittannië en auteur van een boek over Franse spelers in Engeland na de komst van Eric Cantona in 1992. "Een aantal van grote Franse talenten is in Engeland mislukt," aldus Rivoire. "De clubs zouden meer moeten doen dan een woning vinden voor die buitenlandse spelers en hen een riant loon uitbetalen. Men geeft toch ook geen geld uit aan andere dure en kwalitatieve dingen om het vervolgens te verwaarlozen."

Rivoire heeft het daarbij onder meer over Laurent Robert, afkomstig van Le Reunion. Die slaagde er volgens hem nooit in om zich bij zijn Engelse clubs thuis te voelen en is nu vertrokken naar Benfica. Maar hij verwijst ook naar de Franse club Lyon, die volgens hem bekend staat voor haar inspanningen om Braziliaanse spelers snel te laten integreren. "De club heeft een vertaler in dienst, maar die zorgt er ook voor dat de temperatuur in de spelerswoning vergelijkbaar is met wat ze thuis gewoon zijn en ervoor zorgt dat ze het soort voeding krijgen dat ze willen. Dat heeft ervoor gezorgd dat bij Lyon slechts één op de tien Brazilianen is mislukt."