Boliviaanse steun voor Castro en Chavez?

De Verenigde Staten dreigen er vanaf zondag naast Hugo Chavez (Venezuela) en Fidel Castro (Cuba) in Zuid-Amerika een nieuwe tegenstander bij te krijgen. Evo Morales lijkt immers de belangrijkste kandidaat om de verkiezingen in Bolivië te winnen en het beleid dat hij wil voeren, ligt zeker niet in de lijn van die visie die George W. Bush voor Latijns-Amerika heeft.

Eerder deze week stipte Morales (45) nog aan dat het hoog tijd is voor een complete bevrijding. "Ik voel een golf van opstand en rebellie in heel Latijns-Amerika en een groeiend daadkracht om een einde te maken aan onze onderwerping aan het Noord-Amerikaanse rijk." Analisten stellen dan ook dat de Verenigde Staten het gevoel hebben dat Zuid-Amerika hen uit de handen aan het glippen is. "De Amerikaanse regering staat heel argwanend tegen het verbond dat Morales zou willen sluiten met Chavez," vertelde Larry Birns, directeur van The Council on Hemispheric Affairs.

Morales heeft zijn kiescampagne gebouwd op beloftes om de grote gasvoorraden van Bolivië te nationaliseren en de teelt van cocabladeren, de voornaamste grondstof van cocaïne, te legaliseren. Vorige maand veroordeelde hij ook het Amerikaans beleid, zoals de vrijhandelsovereenkomsten en de vrije markten, die volgens hem de arme Latijns-Amerikaanse landen uitbuiten. "Er moet een einde komen aan het neoliberaal beleid dat ons alleen maar armoede heeft gebracht," aldus Morales. "Er moet een einde komen aan de plunderingen."

In eigen land vindt Morales daarmee veel bijval, want Bolivië heeft twee rumoerige jaren beleefd met zware onenigheid over de gasvoorraden. Dat leidde tot stakingen, wegblokkades en massaprotesten die twee presidenten hebben doen aftreden. Morales, kopman van het Movement to Socialism, heeft veel van die protesten geleid en gedreigd met nog meer acties indien hij door bedrog het presidentschap zou ontzegd worden.

Bolivië wordt algemeen beschouwd als het armste land van Zuid-Amerika. Zestig procent van de bewoners leeft in armoede en zeventig procent stamt uit de inlandse bevolking. Indien Morales presient wordt, breekt hij meteen de traditie dat het land geregeerd wordt door blanken die afkomstig zijn uit de Boliviaanse eliteklasse. Morales zelf is een boerenzoon uit een mijnregio in het westen van het land. Na zijn legerdienst vestigde hij zich in de tropische vlaktes van Chapare, waar hij cocaboer werd en zich opwerkte tot leider van de telersvakbond.

Op het einde van de jaren negentig leidde hij het zware protest tegen de pogingen van de Boliviaanse regering om de cocateelt uit te roeien. Het is in Bolivië legaal om cocabladeren te telen en te kauwen, maar de Verenigde Staten benadrukken dat het grootste gedeelte van de teelt gebruikt wordt voor de productie van cocaïne. Tegenkandidaat Jorge Quiroga was als president in het begin van dit decennium een groot voorstander van de coca-bestrijding.

Wellicht haalt geen enkele van de twee kandaten bij de verkiezingen een absolute meerderheid. Dat betekent dat het Boliviaans Congres een president zal moeten kiezen tussen de twee kandidaten met de beste resultaten. Dat heeft eerder al geleid tot de verkiezing van de kandidaat die als tweede uit de verkiezingen is gekomen. Morales heeft al beloofd dat er opnieuw opstand zal komen indien dat scenario zich nu zou herhalen.