Afrika moet toerisme uitspelen

Van de 49 minst ontwikkelde landen ter wereld hebben er 46 het toerisme als belangrijkste bron van buitenlandse inkomsten. Dat stelt het Institute for Peace Through Tourism (IPTT). Het is voor de meeste van die landen een belangrijke pijler in de strijd tegen de armoede, maar het continent blijft worstelen met zijn imago van gewelddadige en arme regio.

"Het toerisme is de grootste industrie van de wereld en stuwt elk jaar miljarden dollars in sommige van de armste landen van de wereld," zegt IPTT-directeur Louis D'Amore tegen het persbureau Associated Press. "Daardoor worden jobs gecreëerd, worden nieuwe wegen, luchthavens, hotels en ziekenhuizen gebouwd en wordt de armoede teruggedrongen."

Kenia heeft één van de meest ontwikkelde toeristische industrieën van Afrika en heeft vorig jaar ongeveer 600.000 toeristen aangetrokken. Dat vertegenwoordigde een inkomen van 577 miljoen dollar, ongeveer 12 procent van het bruto binnenlands product van het land. Volgend jaar hoopt het land 1 miljoen tot 1,6 miljoen toeristen te kunnen verwelkomen. Sommige critici verwerpen dat massatoerisme als een bedreiging voor de authentieke cultuur van de betrokken landen.

Die stelling wordt er echter door de locale toeristische sector weggehoond. "Toerisme zorgt voor een beter leven voor iedereen," stelt Akaki Ayumu Jovino, minister van toerisme van Oeganda. "Met een degelijke planning is er van uitbuiting geen sprake. In Oeganda gaat twintig procent van alle ontvangsten rechtstreeks naar projecten voor de locale gemeenschappen."

Oeganda kreeg vorig jaar 512.000 toeristen op bezoek. Toen dictator Idi Amin Dada het land in de jaren zeventig en het begin van de jaren tachtig terroriseerde, viel er nauwelijks een toerist te bespeuren. "De sector wordt de belangrijkste vorm van buitenlandse deviezen," stipt Jovino aan. "Uit studie is gebleken dat één toerist voor de tewerkstelling van acht personen zorgt. Die jobs liggen niet allemaal in het toerisme, maar ook in de landbouw en alle ondersteundende sectoren."

Ondanks de vele miljarden dollar steun, blijft Afrika het armste continent van de wereld en wordt de achterstand ten opzichte van de andere werelddelen elk jaar groter. "Het is dan ook niet verwonderlijk dat een land als Angola het arbeidsintensieve toerisme ziet als een snelle oplossing voor vele problemen," aldus Associated Press. "De hoofdstad Luanda is uitgerust voor ongeveer 250.000 inwoners, terwijl er nu meer dan 5 miljoen mensen wonen. De meeste inwoners zijn werkloosheid en leven zonder enige vorm van comfort of voorzieningen."

De International Council of Tourism Partners (ICTP) heeft nu een 'Missian Africa' gelanceerd om het Afrikaans toerisme tegen 2015 te verdrievoudigen. ICTP-voorzitter Geoffrey Lipman benadrukte echter dat het initiatief pas een succes zal worden als het de armoede kan terugdringen. "Het moet ten goede komen aan de locale gemeenschappen en moet tegemoet komen aan de eis van duurzaamheid," stipte hij aan. "Bovendien moet het tegen corruptie werken en beantwoorden aan fair trade."

Maar Lipman voerde aan dat de Afrikaanse landen geen beter exportproduct heben dan het toerisme. "Het feit dat die sector nog niet volop tot ontwikkeling is gekomen, zorgt ervoor dat het nog altijd een relatief zuiver product is, een type waar bedachtzame toeristen naar zoeken," benadrukte hij. Zo heeft Angola een lange, onderontwikkelde kuststreek, schitterende bergen en watervallen en een exotisch wildbestand.

"Indien er goed mee omgesprongen wordt, kan het toerisme een grote bijdrage leveren tot de heropleving van het Afirkaanse continent," stelde Bene Maleka, woordvoerder van de Southern African Development Bank. "Maar de sector wordt benadeeld door een imago van een arme en gevaarlijke plaats, die beheerst wordt door oorlogen, revoluties en hongersnood," stipte Marlene Melton, voorzitter van African Ventures, aan. "Indien er een oorlog is in Sierra Leone, denken mensen dat heel Afrika onveilig is. Toen er in Serajevo oorlog werd gevoerd, gingen mensen nog altijd naar Frankrijk, Spanje en andere Europese bestemmingen. Maar zij voerden dan ook grote reclamecampagnes."

Jovino stelde echter dat Afrika weliswaar te lijden heeft onder zijn imago, maar voegde er aan toe dat geweld, corruptie en onderdrukking er ook realiteit zijn. "Een goede mediacampagne zou kunnen helpen, maar dat is gewoonweg te duur," meende hij. "Maar het continent mag niet bij de pakken blijven zitten. We moeten aan het Afrikaans toerisme een nieuwe zichtbaarheid geven."