Groeiend nucleair onevenwicht in Azië

Azië is het wereldcentrum geworden van de ontwikkeling van nucleaire wapens. De rol die de Verenigde Staten daarbij spelen, dreigt volgens het persbureau IPS het evenwicht in deze onstabiele regio te verstoren en tot problemen te kunnen leiden.

Dit jaar was Azië volgens IPS het toneel van een opvallende nucleaire activiteit, met nieuwe ontwikkelingen in onder meer Iran, Israël, India, Pakistan, Noord-Korea en Japan. "Dat zal de volgende jaren wellicht alleen nog maar intenser worden," aldus het persbureau. "In elk van deze landen spelen de Verenigde Staten een belangrijke rol en zijn selectief beleid om nucleaire programma's te ondersteunen of tegen te werken, dreigt de strategische balans in één van de meest onstabiele regio's van de wereld te veranderen."

"Tijdens de Koude Oorlog lag het centrum van de nucleaire activiteit in Europa," voerde Achin Vanaik, kernspecialist en docent internationale relaties aan de universiteit van New Delhi, aan. Vanaik, tevens lid van de Coalition for Nuclear Disarmament and Peace, stelde daarbij dat de nucleaire ontwikkelingen in Azië spijtig genoeg gedomineerd worden door een supermacht die zich sterk verzet tegen nucleaire ontwapening.

Dit jaar werd gekenmerkt door twee opvallende nucleaire ontwikkelingen. Enerzijds is er de oppositie tegen het verrijken van uranium door Iran en anderzijds het akkoord tussen India en de Verenigde Staten om de status van het Indiase kernwapenprogramma te normaliseren en de nucleaire handel te hernemen. Tijdens de vergaderingen van het International Atomic Energy Agency (IAEA) verliet India de groep van de ongebonden landen en stemde met de Verenigde Staten mee om het Iran-dossier voor de leggen aan de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.

Israël heeft zich eveneens duidelijk uitgesproken tegen de Iraanse nucleaire aspiraties en al gedreigd met militaire acties, zoals in 1981 ook de Iraakse kernreactor Osirak werd gebombardeerd. Iran dreigde onmiddellijk met een vernietigende tegenaanval. "Dit zorgt nog voor meer spanning in het Midden-Oosten, dat al uit evenwicht is gebracht door de bezetting van Irak en de Palestijnse kwestie," aldus Vanaik.

"Indien de Verenigde Staten en Israël vasthouden aan hun stugge houding ten opzichte van Iran, kunnen er zware problemen komen," meent Vaniak. "De dubbele moraal van de Verenigde Staten, met een vijandigheid tegenover Iran en steun aan het kernprogramma van Israël, veroorzaakt in de regio grote ontevredenheid." Die dubbelzinnige politiek voeren de Verenigde Staten volgens IPS ook in Zuid-Azië. "De Amerikaanse regering erkent India als een verantwoordelijke kernmacht, hoewel het land het Non Proliferatie Verdrag niet heeft ondertekend," wordt er gesteld.

Dit laatste is niet naar de zin van Pakistan, dat een partnership tussen India en de Verenigde Staten beschouwt als een strategisch onevenwicht in de regio. "Pakistan zal wellicht dezelfde behandeling vragen en werkt aan plannen voor kerncentrales," stipt IPS aan. "De Amerikaanse houding tegenover Noord-Korea is bovendien ook tegengesteld aan de benadering van Iran. Noord-Korea krijgt zelfs een kernreactor en economische hulp, hoewel het land weigert zijn nucleair wapenprogramma af te breken."

Vanaik noemt het beleid van de Verenigde Staten selectief, inconsistent en discriminerend. "Non-proliferatie wordt als een wapen gebruikt wanneer dat past in zijn belangen op korte termijn," zegt hij. "In andere gevallen wordt toegestaan dat de nucleaire wapentechnologie verder wordt ontwikkeld. "In dat verband zijn ook de ontwikkelingen in Japan verontrustend. De Japanse grondwet verbiedt de ontwikkeling of invoer van kernwapens, maar conservatieve politici willen daar verandering in brengen."

Japan bezit volgens Vanaik een gigantische voorraad plutonium, afkomstig uit West-Europa, voor zijn reactors. "Maar dat materiaal kan snel aangepast worden voor militair gebruik," stipt de kernspecialist aan. "In dat geval zal China onmiddellijk reageren."