Zuid-Afrika opent mega-telescoop

In Zuid-Afrika wordt vandaag de Southern African Large Telescope (SALT) in gebruik genomen. Gevestigd op een plateau in de omgeving van Sutherland, vier uur rijden van Kaapstad, is dat meteen de grootste telescoop van het zuidelijk halfrond. Maar volgens sommigen had het geld beter geïnvesteerd geweest in het onderwijs.

De site in Sutherland is sinds decennia al de basis voor zeven andere observatoria, maar met 91 spiegels zet SALT zijn voorgangers allemaal in de schaduw. "Dit is een ikonisch project voor het continent," vertelde SALT-wetenschapper David Buckley aan de Britse omroep BBC. "Hij brengt astronomen uit heel Afrika en de rest van de wereld samen."

De kostprijs van SALT zou opmerkelijk lager liggen dan de investeringen in andere grote telescopen. Het ontwerp zou de telescoop bovendien toelaten dingen te zien die andere observatoria niet kunnen detecteren.

Bovendien ligt de telescoop op een hoogte van 1.500 meter, honderden kilometers van de meest nabije stad. Daardoor zijn er bijzonder weinig atmosferische storingen en blijft ook de lichtvervuiling beperkt, wat voor quasi ideale observatie-mogelijkheden zorgt. "Deze telescoop kan een kaarslicht op de maan detecteren," aldus Buckley.

Er wordt opgemerkt dat het project meteen ook een unieke kans is voor zwarte wetenschappers uit Zuid-Afrika. "Tijdens het Apartheid-regime kregen zwarten een bijzonder lage opleiding," stelde Sandisa Siyengo, een zwarte natuurkundige. "Ik weet waar mijn land vandaan komt en ik ben bijzonder blij met de kansen die we hier krijgen."

Het project kostte de Zuid-Afrikaanse regering 10 miljoen dollar. Nog eens 20 miljoen dollar werd samengebracht door universiteiten en onderzoeksinstellingen uit de hele wereld. Maar critici stellen dat die 10 miljoen beter had kunnen geïnvesteerd worden in andere noodzakelijke onderwijsprojecten.

"Er zijn nog altijd veel Zuid-Afrikaanse scholen die geen boeken hebben," voerde Sakkie Blanchay, wetenschappelijk woordvoerder voor de oppositiepartij Democratic Alliance, aan. "Dit geld had beter kunnen geïnvesteerd worden in de opleiding van leerkrachten en schoolinfrastructuur."

Maar anderzijds wordt er opgemerkt dat de telescoop voor vele jongeren een inspiratie zal zijn. "Zelfs in klaslokalen zonder meubilair zal daardoor het zaad van de wetenschap worden gezaaid," voerde leerkracht Logi Kismagani aan.

Mosibudi Mangena, minister van wetenschap van Zuid-Afrika, stipte aan dat ontwikkelingslanden die investeren in wetenschap sneller de armoede kunnen ontgroeien. "Arme mensen moeten uiteraard geholpen worden, maar op lange termijn is het beter om mensen op te leiden en hen aan te zetten om voor zichzelf te zorgen," aldus Mangena.