Proefkonijnen tegen wil en dank

Het is vandaag precies zestig jaar geleden dat het Amerikaanse leger de allereerste atoombom boven de Japanse stad Hisorshima dropte. Voor de meesten is het geschiedenis, maar niet voor een aantal betrokkenen die nog altijd met de gevolgen van het vernietigende bombardement moeten leven.

"Zij moeten leven met de verborgen schade die toen werd aangericht," merkt BBC-correspondent Chris Hogg op. "Voor hen is het geen geschiedenis, maar een angst waarmee ze elke dag moeten leven."
De overlevenden - hibakusha - werden tijdens de eerste maanden na de aanval geregeld gecontroleerd door de Atomic Bomb Casualty Commission. "Na de oorlog verstrekten de Amerikanen geneeskundige hulp aan de slachtoffers, maar dat gaf wetenschappers ook de mogelijkheid om te onderzoeken welke effecten radioactieve straling had op levende wezens," merkt Chris Hogg op.

Niemand is volgens hem zo zwaar medisch gevolgd dan de slachtoffers en hun nakomelingen. "Dit is de enige plek waar we het effect van straling op het menselijk lichaam kunnen bestuderen," geeft dokter Saeko Fujiware van de Radiation Effects Research Foundation toe. "We studeren de relatie tussen de graaf van blootstelling en dat van straling. Daarin zijn wij uniek."

Die onderzoeken hebben wetenschappers volgens Hogg toegelaten om richtlijnen op te stellen voor veiligheidslimieten van de blootstelling aan radioactiviteit en zij zijn ook bepalend in de wereldwijde nucleaire industrie. Volgens onderzoeksleider Charles Waldren hebben nagenoeg een half miljoen medewerkers van de nucleaire industrie in de Verenigde Staten en minstens evenweel in Europa daarvan geprofiteerd.

"Ons onderzoek laat mensen toe te werken binnen veilige grenzen," aldus Waldus. "De schattingen van de risico's die in de hele wereld worden gebruikt, zijn afkomstig van onze gegevens.

Hogg stelt echter dat de controle van de burgers van Hiroshima niet alleen een kwestie is van wetenschappelijke nieuwsgierigheid. "Men is echt bezorgd om de ouder wordende overlevenden," aldus Hogg. "Hun gemiddelde leeftijd is 72 jaar. Toen ze werden blootgesteld aan de straling, werden hun genen beschadigd. In veel gevallen hebben die echter zichzelf, maar misschien niet op een correcte manier, waardoor het risico op de ontwikkeling van kanker op latere leeftijd groter wordt."

Bij mensen wiens genen niet correct zijn gecorrigeerd, duiken zestig jaar later problemen op. Dat zegt ook professor Kenji Kamiya, directeur van het onderzoeksinstituut voor straling en geneeskunde aan de universiteit van Hiroshima. "De jongste stralingsslachtoffers liepen het hoogste risico op," stelt hij. "Zij benaderen nu een leeftijd die op zich al het kankerrisico verhoogt."

De wetenschap heeft een aantal antwoorden, maar nog veel vragen blijven open. Er moet volgens de onderzoekers dan ook nog heel wat werk geleverd worden. "We zoeken naar nieuwe diagnose- en behandelingsmethodes," stipt Kamiya aan. "Regeneratieve geneesmiddelen bieden de mogelijkheid om celschade te herstellen."

Verwacht wordt dat het aantal kankergevallen in Hiroshima de volgende jaren zal oplopen en een piek zal bereiken in 2020. "Daarom moeten we ons haasten om voor die patiënten nieuwe behandelingen te ontwikkelen.