Niet alle rampen krijgen aandacht

Ook rampenberichtgeving kent een eigen hiërarchie. Rampen die in één keer alles wegvagen en grote emoties opwekken, krijgen van het publiek de volle aandacht. Vele andere rampen blijven echter grotendeels onopgemerkt of slagen er niet in reacties los te weken.

De tsunami en de orkanen in de Verenigde Staten hebben ruime aandacht gekregen, maar voor de stille rampen, de vergeten conflicten in Congo en Uganda, is er heel wat minder interesse. "Maar ook rampenberichtgeving ken haar eigen hiërarchie," aldus de Nederlandse Wereldomroep. "Vaak wordt onderscheid gemaakt tussen catastrofes die door menselijk handelen zijn veroorzaakt en rampspoed waarbij de natuur de boosdoener is."

Maar Georg Frerks, hoogleraar rampenstudies aan de universiteit van het Nederlandse Wageningen, stelt dat het verschil tussen beide helemaal niet zo groot is. "Ik vraag me wel eens af hoe natuurlijk een natuurramp is," benadrukt hij. "Er zijn heel veel menselijke factoren die een natuurramp de uitwerking doen geven die het vaak heeft." Het gaat daarbij volgens hem onder meer over slecht beleid, een gebrek aan controle en mensen die heel kwetsbaar zijn voor het natuurgeweld.

Frerks stelt dat we niet mogen vergeten dat de mens zelf ook nog zelf zit te knoeien aan de natuur. "Door de uitstoot van broeikasgassen verslechtert het klimaat, waardoor er meer orkanen en overstromingen ontstaan," meende hij. Die menselijke factor was volgens de Wereldomroep ook te zien bij de orkanen Katrina en Rita. "De slechte voorbereidingmaakte de mensen in het rampgebied extra kwetsbaar. De dijken waren te laag en niet iedereen had genoeg geld om het gebied te verlaten."

Bij een natuurramp wordt volgend Frerks echter gedacht dat zoiets iedereen kan overkomen. "Dat zag men bijvoorbeeld ook met de toeristen van de tsunami," stipt hij. "Een natuurramp maakt geen verschillentussen de mensen, wat overigens niet echt waar is want de kwetsbare armen zijn veel eerder het slachtoffer dan de rijken. Maar we kunnen ons heel erg goed solidair voelen met de slachtoffers."

Bij oorlogen in Afrika is de solidariteit volgens de Wereldomroep echter veel verder te zoeken. "Het publiek kan zich minder goed identificeren met de slachtoffers en voelt zich machteloos," wordt er opgemerkt. "Het gaat vaak om heel ingewikkelde conflicten die lang duren."

Maarten te Kulve van Artsen Zonder Grenzen stelt echter dat deze scheiding in menselijk leed onterecht is. "Niet elk menselijk leed is blijkbaar gelijk," voert hij aan. "Dat geeft toch wel een wrange smaak. Mensen zijn eerder geneigd aan iets te geven wat dichter bij hen staat, bijvoorbeeld aan landen die ze als toerist kennen of waar beelden van zijn."

Bij slachtoffers van hele complexe oorlogen wordt volgens te Kulve al vlug verwijtend gereageerd. "Men heeft blijkbaar het idee dat die mensen het uiteindelijk aan zichzelf te wijten hebben dat ze in een conflictgebied leven," opperde hij.

Het is volgens de Wereldomroep dan ook heel moeilijk voor de hulporganisaties. Ze moeten immers de vergeten conflicten steeds weer opnieuw blijven verpakken. "Maar gemakkelijk is dat niet," wordt er gesteld. "Een vloedgolf die in één keer alles verwoest, blijft andere emoties oproepen dan een dorre woestijn waar mensen onzichtbaar lijden."