Buitenlandse hulp oorzaak hongersnood?

De hongersnood in Afrika is in belangrijke mate te wijten aan buitenlandse hulp. De Afrikaanse economist James Shikwati stelt dat Afrikaanse leiders het heft zelf in handen moeten nemen en actie ondernemen in plaats van te wachten op hulp van buitenaf.

"Wanneer er financiële steun blijft komen, beginnen de beleidsmakers strategieën uit de werken om nog meer te krijgen," vertelt James Shikwati, directeur van de Afrikaanse denktank Inter Region Economic Network in Kenya, aan het persbureau Associated Press. "Ze vergeten hoe ze hun eigen volk aan het werk zouden moeten krijgen om de basisproblemen op te lossen."

Shitkwati stelt dat Afrika altijd uitkijkt naar buitenstaanders om de Afrikaanse problemen op te lossen. "Daardoor moet het slachtoffer geen verantwoordelijkheid nemen om naar verandering te streven," merkt hij op.

Het transporteren van die buitenlandse hulp vormt ook een probleem op zich. "Afrika heeft maar weinig goede wegen en lopen dikwijls langs de frontlinies van burgeroorlogen," aldus Associated Press. Shikwati ziet echter nog een ander probleem.

Zelfs Afrikaanse landen die een voedseloverschot hebben, vinden volgens Shikwati niet gemakkelijk afzetmogelijkheden. "Tussen de landen in de Sub-Sahara wordt er immers dikwijls een douanetarief van 33 procent aangerekend," benadrukt hij. "Op Europese import staat slechts een taks van 12 procent."

Shikwati stelt dat het onzinnig is dat Afrikaanse landen zelfs niet toelaten dat hun buurlanden ter hulp komen. "Ze moeten wachten op hulp uit Europa of Azië," voert hij aan. "Afrika moet geen excuses zoeken. We moeten de natuur de schuld niet geven. We moeten onze leiders duidelijk maken dat ze hun mensen aan het werk zetten om voedsel te produceren."

Associated Press stelt dat de natuur uiteraard een rol speelt. "Droogte is een deel van het leven in Afrika," aldus het persbureau. "De boeren hebben daar leren mee leven, maar de exploderende populatie put de watervoorraden, de oogsten en de veestapel uit."

Het persbureau voegt er aan toe dat vele voedselcrisissen veroorzaakt worden door een slecht beleid en burgeroorlogen. "Na de onafhankelijkheid van Frankrijk werd Niger dertig jaar lang geregeerd door een militaire dictatuur," wordt er aangestipt. "Nu is er een meerpartijen democratie, maar de woestijn wordt groter en de droogte houdt niet op."

Er was niet meer nodig dan de zwermen sprinkhanen van vorig jaar, de ergste in vijftien jaar, om Niger over de afgrond te duwen. "De insecten vernielden 7.000 vierkante mijl landbouwgrond," aldus Associated Press. "De combinatie van droogte en sprinkhanen deden de oogst vorig jaar met vijftien procent dalen."

Het persbureau merkt op dat de problemen in het begin door niemand opgemerkt werden. "Plekken zoals Niger staan nergens op de radar," wordt er aangestipt. "Dergelijke landen worden niet belangrijk geacht," benadrukt Cathy Skoula, directeur van Action Against Hunger. "Ze hebben geen geopolitieke waarde en hebben ook geen natuurlijke rijkdommen. Het komt neer op het stellen van prioriteiten, maar elk menselijk leven is belangrijk."

Hulpgroepen stellen dat de catastrofe in Niger had vermeden kunnen worden. "Er waren waarschuwingssystemen en de Verenigde Naties en andere hulporganisaties waarschuwden vorig jaar al voor een dreigend voedseltekort," aldus het persbureau.

In november lanceerde de regering van Niger een noodoproep voor 78.000 ton voedsel. "Donoren, bezig met belangrijker crisissen, reageerden amper," stipt Associated Press aan. "De maand nadien was er de tsunami en de Indische Oceaan, waardoor de Afrikaanse miserie op slag van de televisieschermen in de wereld verdween."

Hulpverleners benadrukken dat het afwentelen van de hongersnood een constante hulp op lange termijn vergt. "Preventie verkoopt echter niet goed," benadrukt Stefanie Savariaud, woordvoerder van het World Food Program van de Verenigde Naties in Niger. "De wereld moet wachten op beelden van stervende kinderen voor er gereageerd wordt. Het is de vraag hoe de internationale gemeenschap kan gemobiliseerd worden in een stadium dat problemen nog kunnen voorkomen worden."

"Ironische genoeg was de aandacht van de wereld amper drie weken geleden nog volop op Afrika gericht, toen de G8-landen beloofden de Afrikaanse hulp te verdubbelen tot 50 miljard dollar en de schulden van achttien landen schrapten, Niger inbegrepen," merkt Associated Press nog op. "Tegelijkertijd zorgden wereldwijde rockconcerten op televisie ervoor dat de problemen van Afrika hoog op de wereldagenda bleven staan."

Een week later doken televisiebeelden van de hongersnood uit Niger door te komen en grepen donoren naar hun geldbeurgel. "Maar het World Food Program heeft slechts 9 miljoen dollar kunnen verzamelen van de 16 miljoen die het had gevraagd," merkt Savariaud op.

Maar ook locale vertegenwoordigers van Artsen Zonder Grenzen stellen dat deze hulpintiatieven geprezen moeten worden, maar ze voegen er aan toe dat crisishulp niet het antwoord is. "Er moeten andere lange termijn oplossingen gevonden worden," stellen ze. "Het kan niet dat alleen op noodsituaties gereageerd wordt.