Pasterze verliest jaarlijks vier tot acht meter ijs

De beroemde Pasterze-gletsjer, bij de Kaiser-Franz-Josefs-Höhe langs de al even beroemde Grossglocknerstrasse, verliest jaarlijks vier tot acht meter ijs per jaar. Dat is een gevolg van natuurlijke cycli, maar volgens specialisten ook te wijten aan de activiteiten van de mens.

De Pasterze is de grootste gletsjer van Oostenrijk. "Maar er is duidelijk iets niet in orde met de gigantische ijsmassa," schrijft Richard Bernstein in The New York Times. "Een zicht op de kabelbaan die veertig jaar geleden gebouwd werd om de toeristen van de hoogtes naar de gletsjer te brengen, geeft dat maar al te goed aan."

Toen de kabelbaan gebouwd werd, leidde ze recht tot aan de gletsjer. Vandaag ligt de terminus een heel eind boven de ijsmassa. Volgens plaatselijke bewoners neemt de gletsjer met vier tot acht meter per jaar af.

In het begin van de jaren zestig werden er skiwedstrijden gehouden van de top van de Grossglockner, de hoogste berg van Oostenrijk, tot aan het einde van de Pasterze. Dat kan nu echter niet meer, want er is niet voldoende sneeuw meer.

Oostenrijk telt in totaal 925 gletsjers, maar zij smelten aan een snel tempo af. "Daarmee verliest dit gedeelte van de wereld één van zijn grote attracties," zegt Bernstein. "Maar dit gebeurt bovendien niet in Oostenrijk alleen. Het is een wereldwijd fenomeen."

Bernstein verwijst daarbij naar de Chinese gletsjer-expert Yao Tandong, directeur van het Institute of Tibetan Plateau Research aan de Chinese Wetenschapsacademie. Tandong stelt immers dat de gletsjers van de Himalaya smelten met een omvang die gelijk is aan de watermassa van de Gele Rivier.

In Zwitserland, Oostenrijk en Duitsland zijn sommige skigebieden zo bevreesd om hun gletsjers te verliezen dat ze hen beschermen met dekens van witte, zonweerkaatsende isolatie, in de hoop de ijsmassa's te kunnen redden.

Bernstein wijst erop dat heel wat negatieve consequenties worden toegeschreven aan het smelten van de gletsjers. "Zo zouden de woestijnsteden in de Chinese provincie Xinjiang, die afhankelijk zijn van seizoensgebonden smeltwater, volgens sommigen hun ondergrondse watervoorraden kwijt raken.

De Europese geologen Andrea Hampel van de Universiteit van Bern en Ralf Hetzel van de Universiteit van Münster voeren aan dat het smelten van de gletsjers zou zorgen voor een verhoging van het aantal aardbevingen. Anderen merken op dat de meren aan het einde van de gletsjers de watermassa's niet meer zouden kunnen verwerken en bergtsunami's zouden veroorzaken die de onderliggende dorpen van de kaart zouden kunnen vegen.

Het grote probleem is volgens Hans-Erwin Minor, onderzoeker aan het Zwitserse Federale Instituut voor Technologie in Zürich, dat het smelten zal zorgen voor instabiliteit in het gebergte en tot modder- en afvalstromen zal leiden.

Minor wijt het smelten van de Pasterze aan dezelfde klimaatverandering die ook de ijskappen doet afnemen. "Maar dat zou ook zonder menselijke tussenkomst het geval zijn geweest," aldus Minor. "Gletsjers hebben dit altijd al gedaan als reactie op de lange cycli van relatieve warmte en koude die de aarde kent."

Er zijn volgens Minor in de geschiedenis heel grote temperatuursveranderingen geweest. "Nu hebben we een verandering die waarschijnlijk door de mensheid wordt beïnvloed en waardoor het smelten versneld wordt," voert hij aan. "Maar het is overduidelijk dat de menselijke activiteit een rol speelt."

De Pasterze-gletsjer is de bekendste gletsjer van Oostenrijk en trekt jaarlijks honderduizenden bezoekers langs de beroemde Grossglockner-bergpas. De gletsjer zou zijn grootste omvang gekend hebben in het midden van de 19de eeuw en zou sindsdien aan het afnemen zijn.

Vandaag is de Pasterze ongeveer 2,25 kilometer korter dan een 150-tal jaar geleden. Bovendien was hij toen ongeveer 170 meter hoger. "Normaal zou er tot het midden van juli sneeuw op de gletsjer moeten liggen," stipt geoloog Bernhard Pichler aan. "Indien er voldoende sneeuw ligt, kan de zon die laag doen smelten, zonder de gletsjer te raken."

Pichler merkt op dat men in het verleden elke winter vijf tot zeven meter sneeuw op de gletsjer kreeg. "Vandaag is dat echter nog amper drie meter en de sneeuw verdwijnt al in het midden van de maand mei," stelt hij nog.